Το Μαθαίνω Παρουσιάζει με Θέμα “Νέες Ευκαιρίες Μάθησης με τη Βοήθεια της Τεχνολογίας” στη Διημερίδα “Τεχνολογίες Αιχμής στην Εκπαιδευτική Πράξη” στα Εκπαιδευτήρια Αυγουλέα – Λιναρδάτου

Η Στέλλα Κουνελάκη Γρύλλου, ιδρύτρια του Μathaino.gr, παρουσίασε στη Διημερίδα “Τεχνολογίες Αιχμής στην Εκπαιδευτική Πράξη” που διοργανώθηκε στα Εκπαιδευτήρια Αυγουλέα – Λιναρδάτου στις 4 και 5 Μαρτίου.

Η ομιλία είχε θέμα “Νέες Ευκαιρίες Μάθησης με τη Βοήθεια της Τεχνολογίας” και έγινε μέσα από την πλατφόρμα 100mentors, η οποία χρησιμοποιείται από τα εκπαιδευτήρια Αυγουλέα-Λιναρδάτου για τον εμπλουτισμό της διδασκαλίας με “διαδικτυακές επισκέψεις” από ειδικούς σε διάφορους τομείς.

Η Στέλλα Κουνελάκη Γρύλλου μίλησε για τη ραγδαία ανάπτυξη που έχει συμβεί στο χώρο των εκπαιδευτικών τεχνολογιών τα τελευταία χρόνια καθώς και για το τι αυτό σημαίνει για την εκπαίδευση. Τόνισε ότι το μέλλον καλεί εξατομικευμένη παροχή εκπαίδευσης που να καλύπτει τις πολύ συγκεκριμένες ανάγκες του κάθε μαθητή και να τον οδηγεί σε κατάκτηση της γνώσης σε βάθος. Υποστήριξε ότι η τεχνολογία είναι ένα πολύτιμο εργαλείο – ίσως το μοναδικό – που μας επιτρέπει να κινηθούμε προς αυτή την κατεύθυνση.

Η διημερίδα οργανώθηκε με μεγάλη επιτυχία για 8η συνεχή χρονιά. Φέτος συγκέντρωσε περισσότερους από 600 εκπαιδευτικούς, φοιτητές, και στελέχη εταιριών από το χώρο της εκπαίδευσης. Στα πλαίσια της διημερίδας παρουσιάστηκαν πάνω από 70 ομιλίες και εργαστήρια πάνω σε θέματα εκπαιδευτικών τεχνολογιών. Περισσότερα για τη διημερίδα θα βρείτε εδώ.

Aναλυτικά το κείμενο της ομιλίας της Στέλλας Κουνελάκη Γρύλλου:

Καλημέρα σας, Λέγομαι Στέλλα Κουνελάκη Γρύλλου και εξειδικεύομαι στις νέες εκπαιδευτικές τεχνολογίες. Ευχαριστώ πολύ τους διοργανωτές για την πρόσκληση και ανυπομονώ να μοιραστώ μαζί σας νέες τάσεις και νέες ευκαιρίες για μάθηση που δημιουργούνται με τις νέες τεχνολογίες.

Σαν πλαίσιο της ομιλίας μου σήμερα θα ήθελα να ξεκινήσω εξιστορώντας κάποια σημεία της πορείας μου.

Πίσω από τις πράξεις μας υπάρχει πάντα ένας λόγος, μια ιστορία, και συχνα αυτές οι ιστορίες ενώνουν. Για να δούμε λοιπόν αν αναγνωρίζετε σχολεία σαν αυτά, το Δημοτικό Σχολείο και το Γυμνάσιο-Λύκειο στα οποία φοίτησα αντίστοιχα. Αυτά είναι σχολεία στα οποία πολλοί από εμάς φοιτήσαμε. Σχολεία στα οποία οι ευκαιρίες για μάθηση ήταν περιορισμένες.

Η επιφάνεια εργασίας μας έμοιαζε κάπως έτσι, ένα πράσινο, ξερό, θα έλεγε κανείς, θρανίο. Τα μέσα εκπαίδευσης ήταν τα βιβλία, το ένα σχολικό βιβλίο, ένας πίνακας, και αν είμασταν τυχεροί και ένας χάρτης.

Στο σπίτι, για τις εργασίες μας, είχαμε πολλά διαθέσιμα μέσα εκπαίδευσης… όπως οι γονείς μας. Αν ήμασταν τυχεροί είχαμε και μια εγκυκλοπαίδεια. Η ΔΟΜΗ ήταν η πιο δημοφιλής εκείνη την εποχή. Αν την είχαμε, όλοι οι συμμαθητές μας ήθελαν να κάνουν εργασίες μαζί μας. Αν και ο πατέρας μου επέμενε ότι αυτή που είχαμε από τον παππού μας ήταν καλύτερη. «Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν Ελευθερουδάκης.» Θα είχε πιο «φρέσκες» γνώσεις φαίνεται, από το 1930.

Με αυτά και μ’αυτά, τελείωσα το Λύκειο, μπήκα στο Πανεπιστήμιο. Τα πράγματα δεν ήταν και πολύ διαφορετικά και εκεί. 

Και θυμάμαι, ακόμα και σήμερα, 15 χρόνια μετά, έχω έντονη αυτή την ανάμνηση να κάθομαι στην κουζίνα του σπιτιού μας ξεφυλλίζοντας την εφημερίδα, ελπίζοντας ότι θα βρω κάτι ενδιαφέρον να παρακολουθήσω, κάποιο συνέδριο, κάποια ομιλία, κάτι που θα μου διεύρυνε τους ορίζοντες.

Τώρα, 15 χρόνια μετά, είμαστε πολύ τυχεροί που τα πράγματα έχουν αλλάξει, χάρη στον ίντερνετ και στην τεχνολογία γενικότερα. Τώρα, μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και άλλων websites, μπορώ να διαβάσω ό,τι θέλω, να ανακαλύψω 1000 + 1 events για να πηγαίνω, γενικότερα χρόνος και όρεξη να υπάρχει… Ταυτόχρονα έχουν αναπτυχθεί εξειδικευμένα ψηφιακά εργαλεία για την εκπαίδευση καθώς και ψηφιακό υλικό.

Το πρόβλημα πλέον δεν είναι η έλλειψη πόρων και επιλογών, αλλά η πληθώρα των επιλογών και η δυσκολία επιλογής των πιο κατάλληλων για τις ανάγκες μας. Γιατί είναι μια κουβέντα το ότι όλα είναι διαθέσιμα στο διαδίκτυο και άρα μπορεί ο καθένας να τα βρει. Συχνά χρειάζεται εξειδικευμένη γνώση για να αναγνωρίσει κανείς την κατάλληλη τεχνολογία, καθώς και κάποιο σύστημα οργάνωσης, κατηγοριοποίησης.

Για να σας δώσω μια εικόνα, κοιτάξτε το edSurge index, ένα πολύ χρήσιμο κατάλογο νέων εκπαιδευτικών τεχνολογιών, κυρίως αμερικανικών. Το edSurge είναι ένα ενημερωτικό site για εκπαιδευτικές τεχνολογίες, κορυφαίο στο είδος, στην Αμερική και στον κόσμο. Προσέξτε τα νούμερα σε αυτόν το κατάλογο και την πληθώρα των κατηγοριών που έχουν προσπαθήσει να οργανώσουν εδώ. 589 προϊόντα με εκπαιδευτικό περιεχόμενο (curriculum products στα Αγγλικά) μέσα από τα οποία δηλαδή τα παιδιά μπορούν να διδαχτούν μαθηματικά, φυσική, αγγλικά, και άλλα αντικείμενα, 447 προϊόντα που καλύπτουν τις ανάγκες των διδασκόντων όπως βαθμολόγηση, διαχείριση της τάξης, και άλλα.

Από την εμπειρία μου στην Αμερική, όπου σπούδασα και δούλεψα σε διάφορους χώρους της εκπαίδευσης, έχω δει εργαλεία σαν αυτά να χρησιμοποιούνται με διάφορους τρόπους. (Και θα ήθελα να μου πείτε μετά, στο χρόνο των ερωτήσεων, τι συναντάτε σε σχολεία στην Ελλάδα, όπου έχω μικρότερη εμπειρία.)

Δείτε, για παράδειγμα το Cuethink, ένα εργαλείο με το οποίο οι μαθητές – ακόμα και Δημοτικού – μπορούν να καταγράψουν – όχι μόνο τη λύση μαθηματικών ασκήσεων – αλλά τη διαδικασία επίλυσης τους. Οι μαθητές εξηγούν πώς έλυσαν την άσκηση και το ηχογραφούν. Στη συνέχεια, ο καθηγητής έχει την επιλογή να κάνει διαθέσιμο όλο αυτό το υλικό (λύση και εξήγηση) στην τάξη και να ζητήσει από τα παιδιά να κοιτάξουν και να προσφέρουν εποικοδομητικά σχόλια σε δουλειά συμμαθητών τους. Έτσι καλλιεργείται και η αναλυτική σκέψη των παιδιών στα μαθητικά αλλά και ένα συνεργατικό πνεύμα στην τάξη.

Ένα άλλο παράδειγμα ψηφιακού εργαλείου είναι το ΜasteryConnect το οποίο απευθύνεται στους διδάσκοντες. Με αυτό ο δάσκαλος μπορεί με μια ματιά να δει την πρόοδο των μαθητών σε διάφορα κομμάτια της ύλης. Όπως βλέπετε, οι μαθητές ειναι στην κάθετη στήλη και τα θέματα της ύλης στην οριζόντια. Οι μαθητές μπορούν να εξεταστούν στην ύλη μέσα από το εργαλείο αυτό και έτσι τα αποτελέσματα κατευθείαν φαίνονται στον πίνακα αυτό, χωρίς να απαιτείται επιπλέον δουλειά από τον καθηγητή.

Τέλος, αυτή η φωτογραφία δείχνει έναν από τους τρόπους με τους οποίους μπορεί να οργανωθεί το μάθημα με τέτοιες τεχνολογίες. Οι μαθητές χωρίζονται σε 2-3 ομάδες, οι οποίες ασχολούνται με ξεχωριστές δραστηριότητες. Η μία ομάδα μπορεί να χρησιμοποιεί κάποιο ψηφιακό εργαλείο για να μάθει ένα κομμάτι της ύλης, η άλλη να εμπεδώνει έννοιες που έχουν ήδη διδαχθεί με κάποιο ομαδικό project, και η τρίτη να κάνει κάτι άλλο, π.χ. έρευνα σε πηγές από το διαδίκτυο ή διάβασμα από κάποιο βιβλίο. Στα Αγγλικά αυτό το σύστημα οργάνωσης του μαθήματος είναι γνωστό ως «rotating stations», με την έννοια ότι όλα τα παιδιά θα περάσουν από όλες τις δραστηριότητες. Το σημαντικό εδώ είναι να δούμε το ρόλο του διδάσκοντα ως συμβουλευτικό και καθοδηγητικό και λιγότερο ως αυτόν που παραδίδει την ύλη.

Αυτά από την Αμερική. Όπως σας είπα, θα εκτιμούσα τις δικές σας παρεμβάσεις, στο χρόνο των ερωτήσεων, για την εμπειρία σας με ψηφιακά εργαλεία σε σχολεία στην Ελλάδα.

Θα ήθελα να σας μιλήσω τώρα για μια προσπάθεια που έχω κάνει στην Ελλάδα να συγκεντρώσω ψηφιακά εργαλεία εκπαίδευσης made in Greece. Επι χρόνια έχω ένα ξεκινήσει ένα Facebook group, μια κοινότητα για ανθρώπους (εκπαιδευτικούς και άλλους) που ενδιαφέρονται για τις νέες τεχνολογίες στην εκπαίδευση. Λέγεται Greek Entrepreneurs and Innovators in Education. Σε αυτό ποστάρω νέα για εκπαιδευτικές τεχνολογίες στην Αμερική, στο εξωτερικό γενικότερα, αλλά και στην Ελλάδα.  

Άρχισα να παρατηρώ ότι στην Ελλάδα υπάρχουν πολλοί οργανισμοί, και εταιρίες, που κάνουν αξιόλογα πράγματα. Τους μάζεψα λοιπόν, όλους τους ελληνικούς οργανισμούς που παράγουν ή χρησιμοποιούν εκπαιδευτικές τεχνολογίες, σε ένα σιτε, το ονόμασα Mathaino.gr. Kαι έχουν μαζευτεί πάνω από 50 οργανισμοί! Δεν το περίμενα! Αλλά όταν άρχισα να τους μαζεύω σιγά-σιγά άρχισε να γίνεται εμφανές ότι η Ελλάδα στον τομέα των εκπαιδευτικών τεχνολογιών έχει πολλά να προσφέρει και ότι αξίζει να τα δούμε και να τα αξιοποιήσουμε. Εντυπωσιακές τεχνολογίες, χρήσιμα εργαλεία για εκπαιδευτικούς, μαθητές και γονείς, από Έλληνες δημιουργούς. Tα έχω οργανώσει ηλικιακά, σε «δραστηριότητες για παιδιά» και «δραστηριότητες για ενήλικες» όπως βλέπετε στην φωτογραφία. Όπως, λοιπόν, και το edSurge Index που σας έδειξα παραπάνω για αμερικανικές κυρίως τεχνολογίες, ελπίζω και το Mathaino.gr να γίνει ένα χρήσιμο εργαλείο για όσους αναζητούν νέες ευκαιρίες εκπαίδευσης, ελληνικές αυτή τη φορά. 

Θα ήθελα λοιπόν να σας δείξω κάποια εργαλεία, κάποιες δραστηριότητες που φιλοξενεί το Μαθαίνω, που μπορεί να σας φανούν χρήσιμες. Μάλιστα, σήμερα και αύριο θα παρουσιαστούν κάποια αυτά, βλέπω Technokids, Blast, Αρνός … στο πρόγραμμα της διημερίδας. Αλλά, πάμε να δούμε 1-2 εργαλεία, ενδεικτικά, λίγο πιο αναλυτικά.

Ένα ενδιαφέρον εργαλείο, για παράδειγμα, είναι το CulturPlay, το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως συνοδευτικό εργαλείο σε ένα μάθημα ιστορίας. Οι μαθητές μαθαίνουν την ιστορία – της Ακρόπολης και άλλων μνημείων, όπως το Δίον που βλέπετε εδώ – παίζοντας παιχνίδια. Είναι παιχνίδια προσομοίωσης στα οποία τα παιδιά παίρνουν το ρόλο του αρχαιολόγου και ανακαλύπτουν αρχαίους θησαυρούς. Και, όπως όλοι ξέρουμε ποιος άλλος καλύτερος τρόπος για να μάθει ένα παιδί, από το παιχνίδι!

Οπότε, πάμε να δούμε άλλο ένα παιχνίδι, αυτή τη φορά για να μαθαίνουν τα παιδιά προγραμματισμό.

Το AllCanCode χρησιμοποιεί μια εύκολη για τα παιδιά γλώσσα προγραμματισμού, σε μπλοκς, τα οποία βλέπετε εδώ αριστέρα. Με αυτά τα μπλοκς – κάθε μπλοκ είναι και μια εντολή – τα παιδιά, καθορίζουν την πορεία του βασικού ήρωα του παιχνιδιού, του Μάρκο. Ο Μάρκο πρέπει να τρέξει για να γλιτώσει από εχθρούς και άλλα εμπόδια και τα παιδιά πρέπει να μάθουν πώς να προγραμματίσουν την πορεία του ώστε να ολοκληρώσουν το παιχνίδι με επιτυχία.

Αυτά από το Mαθαίνω…  

Επειδη λοιπόν οι επιφάνειες εργασίας μας δεν είναι πια έτσι (πράσινο θρανίο), πράσινα θρανία σκέτα με ένα βιβλίο πάνω, αλλά κάπως έτσι, με laptops, tablets, και κινητά τηλέφωνα, είναι σημαντικό να δίνουμε και για την εκπαίδευση των παιδιών τα καλύτερα.

Κανείς δεν έμαθε ποτέ τυχαία, συνηθίζω να λέω. Όλοι καταβάλαμε προσπάθεια, κάποιος βρέθηκε και μας έδειξε το δρόμο. Και είναι σημαντικό να δίνουμε σε κάθε παιδί αυτά τα μέσα, τις τεχνικές, το μαθησιακό υλικό που θα το βοηθήσουν να μάθει.

Γι’αυτό λοιπόν το ένα κομμάτι είναι η πρόσβαση στη γνώση (το access, όπως λέγεται) και το άλλο η εξατομικευμένη πρόσληψη της γνώσης (το personalization, όπως είναι ο όρος).

Πρόσβαση στη γνώση είναι το να μπορείς να έχεις διαθέσιμο γνωστικό υλικό. Αν π.χ. δεν υπήρχε το internet, δε θα είχαμε πρόσβαση σε όλο αυτό το υλικό που είναι διαθέσιμο online. Aν ζούσαμε σε μια αναπτυσσόμενη χώρα και δεν είχαμε τα μέσα για να έχουμε κινητά τηλέφωνα, laptop, πάλι πρόσβαση στη γνώση δε θα είχαμε.

Η εξατομίκευση της γνώσης πάλι είναι ένα βήμα παραπέρα και αναγνωρίζει τις εξατομικευμένες ανάγκες του καθενός μας. Εγώ, π.χ., ας υποθέσουμε ότι θέλω τώρα στα 36 μου να φρεσκάρω τις γνώσεις στατιστικής μου. Ένα βιβλίο στατιστικής σε πάει από το Α στο Β, από το Β στο Γ, σε μια γραμμική πορεία από την οποία είναι δύσκολο να παρεκκλίνεις. Αν έχω ξέρω το 80% του Α και το 70% του Β, μπορεί να βαρεθώ, να χάσω το ενδιαφέρον μου, ή έστω να χάσω το χρόνο μου μέχρι να φτάσω στο Γ, που είναι ο στόχος μου, με ένα βιβλίο. Με ένα software όμως που έχει οργανωμένες τις γνώσεις για το Α, το Β, και το Γ σε έννοιες, όχι σε γραμμική μορφή αλλά βάσει το πώς σχετίζονται μεταξύ τους, μπορεί να με κατευθύνει πολύ πιο αποτελεσματικά και να με βοηθήσει, όχι μόνο να κατακτήσω το Α, το Β, και το Γ στο 100%, αλλά και να φτάσω στο Δ συντομότερα.

Βλέπετε εδώ από την εταιρία Knewton, που ειδικεύται στο adaptive learning, δηλαδή στην παροχή εξατομικευμένης εκπαίδευσης, τις δυο ξεχωριστές γνωστικές διαδρομές (learning pathways στα Αγγλικά) δύο μαθητών, της Lauren και του William. Βλέπετε τη γνωστική τους διαδρομή μέσα στη διδασκόμενη ύλη, τι έχουν μάθει μέχρι τώρα, με ποια σειρά, και ποια συγκεκριμένα γνωστικά πεδία θα πρέπει ακόμα να μελετήσουν. Το ιδίο που ισχύει στα 36 με το παράδειγμα στατιστικής που σας ανέφερα, φανταστείτε το και με τους μαθητές π.χ. Γυμνασίου και Λυκείου. Η τεχνολογία μπορεί τους βοηθήσει να καλύψουν τα κενά που έχουν και να πάνε εκεί που θέλουν συντομότερα, αποτελεσματικότερα, ανταπροκρινόμενη στις δικές τους, τις πολύ συγκεκριμένες ανάγκες.

Η εξατομίκευση λοιπόν της διδασκαλίας μπορεί να γίνει μόνο με την τεχνολογία, με εργαλεία σαν κι αυτά που είδαμε πιο πριν.

Το σχολείο διδάσκει στους 30, ή στους 20, όσους έχει μια τάξη. Τα 20 ή τα 30 αυτά παιδιά όμως δεν είναι τα ίδια. Δεν έχουν τις ίδιες ανάγκες. Δεν μαθαίνουν με τον ίδιο τρόπο, ούτε με την ίδια ταχύτητα.

Αν κάποιο μείνει πίσω (για το χ, ψ λόγο, μαθησιακές δυσκολίες είναι ένας συχνός λόγος, ή απλά επειδή θα του ταίριαζε καλύτερα ένας διαφορετικός τρόπος διδασκαλίας από αυτόν με τον με τον οποίο διδάσκεται, π.χ. εμπειρικά)…. Αν λοιπόν κάποιος μαθητής μείνει πίσω, η τάξη απλά θα τον αφήσει πίσω και θα του βάλει απλά ένα χαμηλότερο βαθμό.

Στόχος όμως δεν είναι να προάγονται οι μαθητές από τη μία τάξη στην άλλη με κενά, αλλά να μαθαίνουν όλα τη σχολική ύλη όσο γίνεται καλύτερα.

Αυτό είναι που ονομάζει ο Salman Khan του Κhan Academy, γνώσεις με τρύπες, σαν ελβετικό τυρί, σε αντίθεση τη με πλήρη, 100%, βαθιά κατάκτηση ενός γνωστικού αντικειμένου (ή αλλιώς “mastery”, όπως ονομάζεται).

Το ίδιο και αν ένας μαθητής μαθαίνει ένα κομμάτι της ύλης ευκολότερα (πάλι για το χ, ψ λόγο, γιατί τον ενδιαφέρει, γιατί έχει μια ιδιαίτερη κλίση), πάλι το σχολείο θα τον περιορίσει, δε θα του επιτρέψει να προχωρήσει.

Γι’αυτό οι δάσκαλοι και καθηγητές έχουν ανάγκη την υποστήριξη της τεχνολογίας… την έχουν ανάγκη ώστε να μπορούν να παρακολουθούν την απόδοση των παιδιών στενότερα και να μπορούν να τους παρέχουν τα κατάλληλα εργαλεία όταν τα χρειαστούν.

Το ίδιο ισχύει και για τη μελέτη εκτός σχολείου, το απόγευμα στο σπίτι, το σαββατοκύριακο, ή το καλοκαίρι. Η τεχνολογία είναι ένα μέσο που δίνει δύναμη στα χέρια των μαθητών καθώς και σε αυτούς που τους βοηθούν να μάθουν, δάσκαλους και γονείς.

Το σημαντικό που πρέπει να ειπωθεί εδώ είναι ότι πολλές τεχνολογικές εφαρμογές είναι δωρεάν ή σε προσιτό κόστος. Και είναι, επίσης, εύκολο συχνά χωρίς εγκατάσταση, ίσως ούτε δημιουργία λογαριασμού (login) να τις έχει κανείς διαθέσιμες στο tablet του, ή στους υπολογιστές στην τάξη.

Οπότε δεν πρέπει να μας φαίνεται ακατόρθωτο, σαν ένα μεγάλο όνειρο να βάλουμε τεχνολογία στην τάξη μας, και ούτε είναι άσπρο-μαύρο, είτε 100% τεχνολογία είτε 0. Με εύκολα, μικρά βήματα μπορούμε να εμπλουτίσουμε τη διδασκαλία με τεχνολογικά εργαλεία.

Ευχαριστώ πολύ. Είμαι διαθέσιμη για ερωτήσεις και θα ήθελα πολύ να ακούσω την εμπειρία σας με παρόμοιες τεχνολογίες είτε τώρα είτε offline.

Θα σας συναντήσω σε μερικά δευτερόλεπτα πάνω στη σκηνή!